Rr. Ismail Qemali, Pallati 18, Kati 1, 1001, Tiranë, Shqipëri
“Shekulli Group”
Një përshkallëzim dramatik ka shpërthyer në Lindjen e Mesme, pasi Izraeli kreu një seri goditjesh ajrore në zemër të territorit iranian, duke vrarë krerët më të lartë ushtarakë të Gardës Revolucionare dhe disa shkencëtarë bërthamorë. Sulmet, që goditën edhe objektin kyç të pasurimit bërthamor në Natanz, janë cilësuar nga Irani si një “shpallje lufte”, ndërsa Ajatollah Khamenei paralajmëroi ndëshkim të ashpër. Ish-presidenti amerikan Donald Trump, ndonëse mohoi përfshirjen e SHBA-së në operacion, konfirmoi se ishte në dijeni paraprakisht dhe u shpreh se “ata tani janë të gjithë të vdekur”, duke i bërë thirrje Iranit që të bëjë një marrëveshje “para se të jetë shumë vonë”. Ndërkohë, komuniteti ndërkombëtar ka bërë thirrje për përmbajtje maksimale, për të shmangur një përplasje të gjerë rajonale me pasoja globale. BBC raporton gjerësisht mbi detajet kyçe të 24 orëve të fundit dhe i përgjigjet pikëpyetjeve më të mëdha për situatën në Lindjen e Mesme.
Izraeli kreu sulme ajrore në të gjithë Iranin të premten, duke thënë se shënjestruan “zemrën” e programit bërthamor iranian.
Sulmet vranë Hossein Salami, komandantin e Gardës Revolucionare Islamike të Iranit, një degë shumë e fuqishme e ushtrisë iraniane, së bashku me figura të tjera të larta ushtarake dhe disa shkencëtarë bërthamorë.
Mediat shtetërore iraniane raportuan se edhe civilë, përfshirë fëmijë, ishin në mesin e të vrarëve. BBC nuk është në gjendje të verifikojë në mënyrë të pavarur këto raportime.
Ushtria izraelite tha se Irani kishte lëshuar rreth 100 dronë drejt Izraelit në orët e mëngjesit të së premtes, të cilët Forcat e Mbrojtjes të Izraelit (IDF) thanë se po i kapnin.
Në Izrael është shpallur gjendje e jashtëzakonshme.
SHBA tha se nuk kishte marrë pjesë në sulme, por presidenti Donald Trump deklaroi se ishte në dijeni paraprakisht për planet izraelite.
U raportuan disa sulme, përfshirë mbi objektin kryesor të pasurimit bërthamor të Iranit.
Shpërthime u raportuan në kryeqytetin iranian Teheran rreth orës 03:30 me orën lokale.
Televizioni shtetëror iranian tha se zonat rezidenciale në Teheran ishin goditur dhe se shpërthime u dëgjuan edhe në verilindje të kryeqytetit.
Në Izrael, banorët u zgjuan nga sirenat e sulmit ajror dhe morën alarme emergjente në telefon.
Ushtria izraelite tha se kishte goditur “dhjetëra objektiva ushtarake, përfshirë objektiva bërthamore në zona të ndryshme të Iranit”.
Disa orë pas sulmeve të para, një shpërthim u raportua në objektin bërthamor të Natanzit, rreth 225 km në jug të kryeqytetit, sipas mediave shtetërore iraniane.
IDF më vonë konfirmoi se kishte goditur këtë vend dhe tha se sulmi kishte shkaktuar dëme të konsiderueshme.
Agjencia Ndërkombëtare për Energjinë Atomike (IAEA) tha se autoritetet iraniane e kishin informuar se nuk kishte rritje të niveleve të rrezatimit në Natanz.
Kreu i IAEA-së, Rafael Grossi, deklaroi se objektet bërthamore “nuk duhet të sulmohen kurrë” dhe se sulmet e tilla kanë “pasoja serioze për sigurinë bërthamore dhe paqen ndërkombëtare”.
Në një deklaratë drejtuar anëtarëve të bordit, ai i bëri thirrje “të gjitha palëve që të tregojnë përmbajtje maksimale për të shmangur përshkallëzimin”, duke theksuar se “çdo veprim ushtarak që rrezikon sigurinë e objekteve bërthamore përbën rrezik të madh për popullin e Iranit, rajonin dhe më gjerë”.
Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu tha se sulmet, të quajtura “Operacioni Luani i Lindur”, ishin një “operacion ushtarak i synuar për të tërhequr kërcënimin iranian ndaj mbijetesës së Izraelit”.
Ai deklaroi se operacioni do të “vazhdojë për aq ditë sa të jetë e nevojshme për të eliminuar përhapjen”.
Netanyahu tha se Irani kishte ndërmarrë hapa për “armatimin” e programit bërthamor dhe se “nëse nuk ndalet, Irani mund të prodhojë armë bërthamore në një kohë shumë të shkurtër”.
Një zyrtar ushtarak izraelit i tha BBC-së se Irani kishte mjaftueshëm material bërthamor për të krijuar bomba “brenda disa ditësh”.
Në fjalimin e tij, Netanyahu falënderoi presidentin amerikan Donald Trump për “përballjen me programin bërthamor iranian”.
Sulmet ndodhën ndërsa bisedimet e SHBA-ve me Iranin mbi programin bërthamor, që kishin nisur në prill, duket se janë bllokuar. Raundi i radhës ishte planifikuar për të dielën.
Trump kishte shpresuar të arrihej një marrëveshje për të ndalur zhvillimin e armëve bërthamore nga Teherani. Irani prej kohësh ka këmbëngulur se programi i tij bërthamor është për qëllime paqësore.
Më herët gjatë javës, Trump thuhet se zhvilloi një telefonatë “të tensionuar” me Netanyahun, i cili prej kohësh ka kërkuar një qasje ushtarake ndaj programit bërthamor të Iranit.
Vitin e kaluar, Irani dhe Izraeli kryen disa sulme ajrore ndaj njëri-tjetrit në prill dhe tetor, megjithatë, sulmet e tanishme të Izraelit janë dukshëm më të gjera.
Udhëheqësi suprem i Iranit, Ajatollah Ali Khamenei, tha se Izraeli “duhet të presë një ndëshkim të ashpër”, ndërsa ministri i jashtëm Abbas Araghchi e përshkroi sulmin si “shpallje lufte”.
Irani lëshoi rreth 100 dronë drejt Izraelit në mëngjesin e së premtes, sipas IDF. Ushtria izraelite tha se ishte duke i interceptuar ata.
Ministria e Jashtme iraniane deklaroi se forcat e armatosura “nuk do të hezitojnë të mbrojnë sovranitetin e Iranit me forcë të plotë dhe në mënyrën që e shohin të përshtatshme”.
Në një deklaratë, ministria e quajti operacionin e Izraelit “akt agresioni” dhe tha se “qeveria e SHBA, si sponsori kryesor i këtij regjimi, do të mbajë gjithashtu përgjegjësi”.
Duke reaguar ndaj sulmeve, Trump tha se i kishte dhënë Iranit “mundësi pas mundësie” për të arritur një marrëveshje, por “ata nuk ia dolën”.
Zyrtarë të caktuar iranianë “folën me guxim, por nuk dinin çfarë po vinte”, shkroi Trump në rrjete sociale, duke shtuar: “Tani janë TË GJITHË TË VDEKUR.”
“Ka pasur tashmë shumë vdekje dhe shkatërrim, por ende ka kohë për të ndalur këtë masakër, pasi sulmet e ardhshme të planifikuara do të jenë edhe më brutale.
Irani duhet të arrijë një marrëveshje, para se të mos mbetet më asgjë dhe të shpëtojë atë që dikur njihej si Perandoria Iraniane. Mjaft më vdekje, mjaft më shkatërrim – THJESHT BËJENI, PARA SE TË JETË SHUMË VONË.”
Më herët, Sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, tha se SHBA nuk kishte lidhje me sulmet dhe nuk ofroi ndihmë.
Ai theksoi se përparësia kryesore e SHBA ishte mbrojtja e forcave amerikane në rajon.
Nga reagimet ndërkombëtare, Omani deklaroi se mbante Izraelin përgjegjës për “përshkallëzimin dhe pasojat”. Kryeministri britanik Keir Starmer e quajti situatën “shqetësuese” dhe bëri thirrje për de-përshkallëzim – ashtu si edhe Franca.
Ministrja e Jashtme australiane Penny Wong tha se sulmet rrezikojnë të “destabilizojnë më tej një rajon tashmë të paqëndrueshëm”.
Sulmet u dënuan gjithashtu nga Japonia, Turqia, Indonezia dhe Arabia Saudite.
Kina tha se ishte “thellësisht e shqetësuar për pasojat e rënda” që mund të sjellin sulmet.
Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së, António Guterres, kërkoi përmbajtje maksimale nga të dyja palët për të shmangur me çdo kusht një përshkallëzim të mëtejshëm të konfliktit.
IDF tha se tre komandantë ushtarakë iranianë ishin “eliminuar në sulmet izraelite në të gjithë Iranin”:
Më vonë IRGC konfirmoi se Amir Ali Hajizadeh, komandant i forcës ajrore të IRGC-së, ishte vrarë gjithashtu së bashku me një grup forcash të tjera të IRGC-së.
Ushtria izraelite tha se sulmi i natës kishte përqendruar goditjet në “mbi 100 objektiva, përfshirë figura të larta të Shtabit të Përgjithshëm iranian dhe drejtues të programit bërthamor”.
Agjencia Tasnim, e lidhur me IRGC-në, raportoi se u vranë edhe gjashtë shkencëtarë bërthamorë, nga të cilët pesë janë identifikuar:
Ali Shamkhani, këshilltar i lartë i liderit suprem iranian, raportohet se është plagosur rëndë.
Mediat shtetërore thanë gjithashtu se edhe civilë, përfshirë fëmijë, ishin mes të vrarëve.
BBC nuk mund t’i verifikojë këto raportime.
Irani ka deklaruar për një kohë të gjatë se programi i tij bërthamor është për qëllime paqësore dhe civile. Ka disa objekte në të gjithë vendin, disa prej të cilave u goditën nga sulmet izraelite.
Por shumë vende dhe vetë IAEA dyshojnë se ky program është vetëm për qëllime civile.
Këtë javë, bordi drejtues i IAEA deklaroi zyrtarisht se Irani ka shkelur detyrimet e marrëveshjes për mos-zgjerimin e kapaciteteve bërthamore, për herë të parë pas 20 vitesh.
IAEA kritikoi “shumë dështime” të Iranit për të dhënë informacione për material bërthamor të padeklaruar dhe për rezervat e uraniumit të pasuruar.
Një raport i mëparshëm i IAEA tha se Irani kishte pasuruar uranium në nivelin 60%, afër cilësisë për armë, mjaftueshëm për të ndërtuar nëntë bomba bërthamore.
Për t’u bërë pjesë e grupit të "Shekulli"
mjafton të klikoni: Join our FB Group dhe kërkesa do t’ju aprovohet.
KOMUNITETI SHEKULLI ONLINE: https://www.facebook.com/groups/1381242728701899/
.jpg)
.jpg)
