Publikuar më 19.06.2025 nga shekulli_admin

Më 13 qershor, Izraeli ndërmori një sulm ndaj Iranit, duke u mbështetur në një argument thelbësor, se programi bërthamor iranian ka arritur në një “pikë pa kthim”.

Kjo deklaratë u mbështet në të dhëna të klasifikuara, të cilat u prezantuan edhe aleatëve perëndimorë. Informacioni në fjalë duket se ka alarmuar jo vetëm qeverinë izraelite, por edhe strukturat më të larta të shërbimeve të saj të sigurisë.

Edhe pse përmbajtja e plotë e dokumenteve izraelite mbetet e klasifikuar, revista The Economist ka siguruar informacion nga burime që kanë njohuri për përmbajtjen e tyre, duke zbuluar elementë kyç dhe peshën e tyre politike.

Përmbajtja e dosjes

Sipas palës izraelite, ekzistojnë dy prova kryesore që tregojnë përshpejtimin e përpjekjeve të Iranit drejt ndërtimit të një arme bërthamore:

Material i fshehur bërthamor: Një grup shkencëtarësh iranianë dyshohet se ka fshehur materiale bërthamore të cilësisë së panjohur, të padeklaruara në Agjencinë Ndërkombëtare për Energjinë Atomike (IAEA).

Më 9 qershor, vetë agjencia konfirmoi se rezervat zyrtare iraniane përfshijnë mbi 400 kilogramë uranium të pasuruar në nivel të lartë.

Takim me komandën raketore të Gardës Revolucionare: Shkencëtarët në fjalë mësohet se kishin planifikuar një takim me drejtues të trupave raketore të Gardës Revolucionare Islamike, një zhvillim që tregon se Irani mund të ketë hyrë në fazën e integrimit të një koke bërthamore në sistemet e tij raketore.

Kjo veprimtari konsiderohet si vazhdim i projektit të ndaluar AMAD, i cili thuhet se u pezullua në vitin 2003 nga frika e një sulmi amerikan.

Sipas Izraelit, programi është riorganizuar nën një strukturë të re të quajtur SPND, e cila zyrtarisht merret me fusha civile si vaksinat kundër COVID-19 dhe teknologjinë e lazerëve.

Figura kyçe në këtë program ishte Mohsen Fakhrizadeh, shkencëtari iranian i vrarë në vitin 2020 dhe ish-drejtues i projektit AMAD.

“Grupi Special i Progresit” dhe përshpejtimi i planit në fund të vitit 2024

Sipas dosjeve, është formuar një strukturë e brendshme e quajtur “Grupi Special i Progresit”, me misionin për të përshpejtuar tranzicionin drejt prodhimit të armës bërthamore në rast se udhëheqësi suprem, Ali Khamenei, jep miratimin.

Izraeli pretendon se aktivitetet e këtij grupi janë rritur ndjeshëm në fund të vitit 2024, për shkak të:

-dështimeve të sulmeve raketore iraniane ndaj objektivave armiqësore,

-dobësimit të mbrojtjes ajrore iraniane si pasojë e goditjeve izraelite,

-kolapsit të aleatëve të Iranit në Gaza dhe Liban.

Takimi me komandën raketore, një moment kritik

Takimi i paralajmëruar me drejtuesit e trupave raketore shihet si një zhvillim vendimtar. Nëse konfirmohet, do të përfaqësojë një kalim nga planifikimi teorik në një fazë operative.

Të dhëna të ngjashme për përpjekje të Iranit në këtë drejtim janë evidentuar që në vitin 2011 nga IAEA, e cila atëherë përmendi modelime të kokave bërthamore.

Qëndrimi i SHBA dhe IAEA – Rezervat vazhdojnë

Drejtoresha e inteligjencës kombëtare të SHBA-së, Tulsi Gabbard, deklaroi në mars në Kongres se Irani nuk ka miratuar ndonjë program të ri për prodhimin e armëve bërthamore.

Të njëjtin qëndrim e ndan edhe drejtori i IAEA, Rafael Grossi, i cili deklaroi së fundmi se nuk ka prova për një përpjekje sistematike për prodhimin e një bombe. Megjithatë, agjencia ka konfirmuar ekzistencën e materialeve të padeklaruara në tre vendndodhje në Iran.

Qëndrimi i Trump dhe mosmarrëveshjet brenda qeverisë

Pavarësisht këtyre deklaratave, presidenti Donald Trump u shpreh më 17 qershor: “Nuk më intereson çfarë tha Gabbard, unë mendoj se ata ishin shumë afër për të ndërtuar një bombë”.

Zyrtarë të afërt me administratën e tij, si ish-emisari Brett McGurk, pranojnë se vetëm SHBA ka kapacitetin për të goditur objektiva të mbrojtur si ai i Fordow, një objekt nëntokësor që mbetet ende i paprekur.

Rasti i Irakut në vitin 2003, ku një luftë u nis mbi bazën e të dhënave të pasakta për armë të shkatërrimit në masë, ngre sot pikëpyetje serioze mbi besueshmërinë e informacioneve izraelite. A janë këto të dhëna të sakta, apo interpretohen në funksion të qëllimeve politike?

Edhe nëse informacionet janë reale, dilema mbetet: A e ka kaluar Irani vërtet vijën e kuqe drejt armës bërthamore, apo thjesht i është afruar më shumë se kurrë më parë?/The economist