Publikuar më 02.07.2024 nga shekulli_admin

Presidenca franceze dhe vetë kreu i shtetit, Emmanuel Macron kanë ngushëlluar përmes një mesazhi ndarjen nga jeta të kolosit të letërsisë shqipe, Ismail Kadare. Macron vlerëson krijimtarinë e pashoq të shkrimtarit të madh Ismail Kadare. Franca ishte vendi që i hapi dyert Kadaresë duke i dhënë azil pasi ai u largua nga regjimi diktatorial në fillim të 1990. Macron thekson se Kadare me veprat e tij i tregoi botës për regjimin e Enver Hoxhës në Shqipëri, ndërsa shton se shkrimtari jetoi dhe krijoi si i lirë, pavarësisht se vendi nuk ishte i tillë.

Deklarata e plotë e Emmanuel Macron:

“Vdiq një shkrimtar që mishëroi, me jetën, me veprën dhe me personalitetin e tij, pasurimin e dialogut, forcën e shpirtit europian dhe vokacionin mikpritës të Francës. Shkrimtari franko-shqiptar Ismail Kadare u largua nga ne këtë të hënë. Ai ishte një nga ata për të cilët shkrimi është një luftë; ata që çdo fjalë u shkëputet nga heshtja, ata që çdo rresht rrezikon t’u shtohet minutave, ata që çdo roman kërcënon të jetë epitafi i karrierës së tyre.

Sepse jetoi dhe krijoi si njeri i lirë, në një vend që nuk ishte: Shqipëria Sovjetike e pasluftës, nën zgjedhën e hekurt të Enver Hoxhës.

Por zbulimi i letërsisë i hapi adoleshentit brigjet e një bote të re. Duke lexuar Servantesin, Homerin dhe Gogolin, ai ndërtoi rezistencën e tij intelektuale. Aq sa indoktrinimi i profesorëve të tij të letërsisë rrëshqiti mbi të, në Universitetin e Tiranës si dhe në Institutin Gorki në Moskë, tempullin e letërsisë zyrtare. Në vend që të bashkohej me radhët e “trupës elitare të realizmit socialist”, siç quhej, ai u bashkua me luftëtarët e rezistencës së stilit të lirisë.

Romani i tij madhështor i vitit 1963, Gjenerali i ushtrisë së vdekur, u tolerua, sepse tema e tij ishte shqetësuese, ëndrra e tij pengoi etiketat komuniste: zhvarrosja e ushtarëve nga Lufta e Dytë Botërore para një prifti dhe një ushtari italian, nën pushtetin shqiptar. shi i cili vazhdon të bjerë. Nga ana tjetër, Përbindëshi, në vitin 1965 dhe Dimri i vetmisë së madhe, në 1973, e bënë paria, sepse denonconte shtypjen intelektuale të Tiranës së kohës. Dy herë i akuzuar për nxitje rebelimi, ai iu nënshtrua një periudhe pune krahu thellë në fshat, për të cilën ai raportoi.

Pas Pallatit të Ëndrrave, në vitin 1981, ra sëpata: “armik i popullit”. I ndaluar nga publikimi, ai vendosi të kërkojë azil politik. Kështu ai iu drejtua vendit që kishte qenë i pari që përktheu librat e tij, i pari që u bë i apasionuar pas punës së tij përtej kufijve të tij. Me botuesin e tij, Claude Durand, kreun e Éditions Fayard, ai planifikoi një arratisje të madhe në Francë në vitin 1990, një tjetër goditje në murin e diktaturës: në Tiranë, largimi i tij çoi në protestat e para studentore në më shumë se dyzet vjet.

Që atëherë, nga kryeqyteti i Francës në atë të një Shqipërie të kthyer në demokraci dhe më në fund të rikthyer në vetvete, ai e ndau ekzistencën e tij mes fjalëve dhe gjërave, njerëzve dhe vendeve. Nga shëtitjet e tij në Tiranën e rizbuluar, nga kjo tryezë në kafenenë Rostand ku çdo mëngjes vendoste fletoren dhe stilolapsin, lindën tekste të përjetshme, në udhëkryqet e miteve dhe botëve, nga imagjinata e piramidës së Keopsit në atë të Tiranës. midis portave të Luksemburgut, brigjeve të Cornëall dhe mureve të Trojës. Ata vazhdimisht na kujtojnë se si Evropa është kontinenti i së përbashkëtës, se si historia e saj është një histori e përbashkët.

Presidenti i Republikës përshëndet një shpirt të lirë, i cili mori pjesë në këtë zgjim të madh të popullit që ngriti perden e hekurt dhe nderoi Francën duke e marrë atë si azil të krijimit të tij. Ai u drejton ngushëllimet e tij të përzemërta të dashurve të tij, lexuesve të tij dhe popullit shqiptar”.

Kujtojmë që presidenti francez, Emmanuel Macron nderoi shkrimtarin e madh shqiptar me urdhrat “Kryqi i Legjionit të Nderit” e “Oficer i Legjionit të Nderit”, gjatë vizitës që zhvilloi në Tiranë, në tetor të vitit të kaluar.