Publikuar më 08.04.2021 nga erjon dervishi

Rreziku i vetëm më i madh në botë tani është pothuajse shumë i dhimbshëm për tu menduar. Brenda pesë deri në gjashtë vitet e ardhshme – ndoshta më shpejt – ka një mundësi shumë reale që marrëdhëniet midis Kinës dhe Tajvanit të marrin një kthesë për keq.

Nuk është sikur papritmas një mëngjes lajmet do të mbushen me raporte të bombave që bien në Taipei. Kina ka mundësi të tjera: Mund të pushtojë ishujt Quemoy dhe Matsu, vetëm në brigjet e Kinës, por të pretenduara nga Tajvani. Imagjinoni që Kina të marrë ishujt, ndoshta me zero viktima, dhe pastaj të telefonojë Taipein dhe Washingtonin për të diskutuar se çfarë duhet të ndodhë më pas. Tajvani do të duhet të mendojë gjatë dhe shumë.

Vështirë se do të ishte e re për Kinën të vinte në shënjestër Quemoy dhe Matsu. Në vitin 1958 Tajvani mbrojti këto ishuj me mbështetjen e SHBA-së pas një inkursioni kinez. Pasoi një ngërç i paqartë. Pati gjithashtu një krizë në vitet 1954-55, përsëri me rezultate jo përfundimtare. Një përballje e mundshme sot, në funksion të rritjes së fuqisë ushtarake dhe ekonomike kineze, kërkon një llogari krejtësisht të ndryshme.

A do të fillonte SHBA një sulm i drejtpërdrejtë ndaj Kinës për hakmarrje? Kjo duket e pamundur, ashtu si edhe një bllokadë detare, e cila mund të nisë një luftë të madhe. Ndoshta SHBA do të organizonte sanksione, por ajo varet ekonomikisht nga Kina – dhe Bashkimi Evropian shpesh e konsideron Kinën si partnerin më të rëndësishëm tregtar.

Për kinezët, çdo sanksion që rezulton mund të shihet si një çmim që ia vlen të paguhet. Mbi të gjitha, Presidenti Xi Jinping dhe Partia Komuniste Kineze kanë theksuar të dy në mënyrë të përsëritur përparësinë e çështjes së Tajvanit. Ata nuk do ta bënin këtë nëse nuk ishin të gatshëm të ndërmerrnin disa rreziqe.

Argumenti më i zakonshëm kundër veprimit të afërt kinez është se “koha është në anën e Kinës”. Madhësia e ekonomisë së Kinës në krahasim me Amerikën ka të ngjarë të rritet me kalimin e kohës, së bashku me aftësitë relative ushtarake të Kinës.

Por PBB-ja e Kinës si pjesë e PBB-së globale tashmë mund të jetë afër një kulmi, varësisht nga sa mirë bën pjesa tjetër e botës. Kina duhet të shqetësohet gjithashtu për rritjen e Indisë, riarmatosjen e vazhdueshme të Japonisë dhe një Azi Juglindore ndoshta të pabindur. Ndërkohë, vetë Partia Komuniste mund të përballet me thyerje në rritje dhe të humbasë një pjesë të kontrollit të saj të pushtetit. Nëse Kina do të marrë masa të rëndësishme kundër Tajvanit, tani mund të jetë koha më e lehtë për ta bërë këtë.

Evolucioni i teknologjive ushtarake gjithashtu duket se argumenton veprimin kinez më shpejt sesa më vonë. Edhe një Kinë shumë e fuqishme mund ta ketë Tajvanin të vështirë për t’u pushtuar në 20 vjet. Në momentin aktual, aftësitë mbrojtëse të Tajvanit duken veçanërisht të pakësuara.

Momenti është një tjetër arsye pse Kina mund të vendosë të veprojë së shpejti. Kina kohët e fundit ndryshoi statusin e Hong Kongut dhe ka ndërmarrë hapa gjithnjë e më konkrete për të forcuar kontrollin e saj në Xinjiang, në të dy rastet duke u përballur me një kundërshtim ndërkombëtar që është modest dhe i menaxhueshëm.

Sapo vendet të fillojnë një rrugë kaq agresive, ndonjëherë është e vështirë për ta të ndalojnë. Si ushtria kineze ashtu edhe infrastruktura organizative e Partisë Komuniste janë aktualisht të drejtuara drejt “zgjidhjeve”, aktivizmit dhe nocionit të sjelljes së të gjithëve. Kina është mësuar të marrë kritika të huaja dhe udhëheqësit e saj duket se po konsolidojnë fuqinë e tyre. Për shkak të suksesit të saj në ndalimin e përhapjes së pandemisë, partia aktualisht gëzon një status që mund ta ketë të vështirë ta rimarrë.

A është e mundur që partia të vendosë frenat në këtë proces dhe ta rifillojë atë 20 vjet më vonë? Ndoshta – por përsëri, pikëpamja se Kina është e përgatitur për veprim të afërt ndaj Tajvanit është një pikëpamje e besueshme.

Kina mund ta konsiderojë Joe Biden si një president relativisht të dobët të SHBA. Administrata e Barak Obamës, pjesë e së cilës ishte ai, ishte relativisht e paanshme ndaj ekspansionizmit kinez në Detin e Kinës Jugore. Partia Demokratike si një e tërë shpesh duket më e shqetësuar për Rusinë.

Ndoshta shikimi i Biden si i butë do të ishte një llogaritje e gabuar, por vështirë se e tensionon besueshmërinë të mendosh se Pekini mund ta ketë atë qëndrim. Para takimit të parë ballë për ballë midis zyrtarëve amerikanë dhe kinezë muajin e kaluar, negociatorët kinezë folën me terma të vrazhdë dhe jo-bashkëpunues për Amerikën.

Motivi më i nënvlerësuar në politikë është sinqeriteti dhe kinezët mund të besojnë se është koha për ardhjen e Amerikës. Parë nga kjo perspektivë dhe nga këndvështrimi më i gjerë i historisë botërore, një lëvizje e madhe kineze kundër Tajvanit – dhe së shpejti – nuk do të ishte një surprizë. Bloomberg.